I. PIERWSZA LINIA WSPARCIA (NAJBLIŻSI)

1. Rodzice / Opiekunowie

• Zapewnienie poczucia bezpieczeństwa, akceptacji i miłości.
• Codzienna obserwacja emocji dziecka i reagowanie na zmiany w zachowaniu.
• Budowanie otwartej komunikacji – dziecko wie, że może przyjść z każdym problemem.
• Decyzja o sięgnięciu po profesjonalną pomoc, gdy sytuacja tego wymaga.

2. Rówieśnicy

• Najbliższe środowisko dziecka poza rodziną.
• Wsparcie emocjonalne i towarzyszenie w trudnościach.
• Obowiązek zgłoszenia problemu dorosłemu, gdy dziecko jest w kryzysie (np. przemoc, samookaleczenia, depresja).
• Kształtowanie postaw empatii i solidarności.

II. WSPARCIE EDUKACYJNE (SZKOŁA)

3. Wychowawca klasy

• Pierwsza osoba dorosła w szkole, która zauważa zmiany w zachowaniu ucznia.
• Budowanie atmosfery bezpieczeństwa w grupie rówieśniczej.
• Kontakty z rodzicami, szybka reakcja na sygnały trudności.

4. Pedagog szkolny / Psycholog szkolny

• Prowadzenie rozmów wspierających z dzieckiem.
• Diagnoza problemu i opracowanie planu pomocy.
• Organizacja wsparcia grupowego (np. warsztaty, zajęcia integracyjne).
• Współpraca z rodzicami, poradnią psychologiczno-pedagogiczną i innymi instytucjami.

5. Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna

• Pogłębiona diagnoza dziecka (emocjonalna, poznawcza, wychowawcza).
• Kierowanie do specjalistycznych form pomocy (terapia indywidualna, grupowa).
• Wydawanie opinii i orzeczeń potrzebnych w szkole.

III. WSPARCIE ŚRODOWISKOWE (SPOŁECZNOŚĆ)

6. Pracownik socjalny (OPS/MOPS)

• Pomoc w sytuacjach kryzysu rodzinnego, materialnego, wychowawczego.
• Organizacja wsparcia w postaci zasiłków, dofinansowań, świetlic środowiskowych.
• Współpraca z pedagogiem, szkołą, policją i sądem.
• Prowadzenie rodzin objętych nadzorem kuratora.

7. Organizacje pozarządowe i fundacje

• Bezpłatne konsultacje psychologiczne, pedagogiczne i prawne.
• Grupy wsparcia dla rodziców i dzieci.
• Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży (np. 116 111).
• Kampanie edukacyjne i profilaktyczne.

8. Służba zdrowia

• Lekarz pediatra – pierwszy kontakt w sytuacjach somatycznych i emocjonalnych.
• Psychiatra dziecięcy – diagnoza i leczenie zaburzeń psychicznych.
• Psychoterapeuta – praca długoterminowa z dzieckiem i rodziną.

IV. WSPARCIE INTERWENCYJNE (KRYZYS)

9. Policja

• Interwencje w przypadku przemocy domowej, cyberprzemocy, zaginięcia dziecka.
• Zabezpieczenie dziecka przed sprawcą.
• Współpraca z sądem rodzinnym i pracownikami socjalnymi.
• Programy prewencyjne i edukacyjne dla szkół.

10. Sąd rodzinny i kuratorzy

• Rozstrzyganie spraw dotyczących opieki, alimentów, kontaktów z dzieckiem.
• Nakładanie środków wychowawczych i nadzorczych.
• Wspieranie rodziny poprzez nadzór kuratora.

11. Pogotowie Opiekuńcze / Placówki interwencyjne

• Natychmiastowa opieka nad dzieckiem w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia.
• Tymczasowe umieszczenie dziecka poza rodziną.
• Współpraca z policją i sądem.

V. KRĄG KOŃCOWY – SYSTEM POMOCY WSPÓŁPRACUJE

Dziecko jest w centrum.

• Najbliżej: rodzice i rówieśnicy.
• Drugi krąg: wychowawca, pedagog, psycholog, szkoła.
• Trzeci krąg: pracownik socjalny, organizacje, służba zdrowia.
• Czwarty krąg (interwencyjny): policja, sąd, kuratorzy, placówki opiekuńcze.

Wszystkie te osoby i instytucje współpracują ze sobą, aby zapewnić dziecku bezpieczeństwo, wsparcie emocjonalne i rozwój.

Opracowanie merytoryczne: Prof. ucz. dr hab. Jolanta Łodzińska
Kierownik Katedry Socjologii Zdrowia i Pracy Socjalnej
Wydział Społeczno-Ekonomiczny UKSW Warszawa