Grupa rówieśnicza – koledzy z klasy, przyjaciele z podwórka, osoby obserwowane w mediach społecznościowych – odgrywa ogromną rolę w życiu dzieci i młodzieży. To właśnie relacje z rówieśnikami najczęściej kształtują poczucie przynależności, samoocenę i emocjonalne bezpieczeństwo młodych ludzi. W kontekście zapobiegania zachowaniom suicydalnym grupa rówieśnicza może być zarówno czynnikiem ryzyka, jak i silnym buforem ochronnym. Dlatego tak ważne jest budowanie wśród młodych osób świadomości, jak wspierać siebie nawzajem – i kiedy szukać pomocy
Główne zadania i rola grupy rówieśniczej:
- Bycie uważnym na zmiany w zachowaniu kolegów
Rówieśnicy często jako pierwsi zauważają, że coś jest nie tak – że kolega staje się wycofany, smutny, drażliwy, przestaje się odzywać lub publikuje niepokojące treści w Internecie.
Zamiast ignorować, warto zapytać: „Co się dzieje?”, „Jak się czujesz?”, „Chcesz pogadać?” - Reagowanie, a nie milczenie
Wielu młodych ludzi wie, że ich znajomy jest w kryzysie, ale boją się zareagować. Tymczasem każda próba pomocy – rozmowa, wsparcie emocjonalne czy zgłoszenie problemu dorosłemu – może uratować komuś życie.
Nie zostawiajmy nikogo samemu sobie. - Tworzenie atmosfery akceptacji i szacunku
Grupa rówieśnicza powinna być przestrzenią, w której młody człowiek nie boi się być sobą. Eliminowanie hejtu, drwin, wykluczenia i przemocy psychicznej wśród rówieśników to jeden z najważniejszych elementów profilaktyki samobójstw. - Dawanie wsparcia emocjonalnego
Czasem wystarczy obecność, wysłuchanie, wspólna rozmowa – żeby ktoś poczuł się mniej samotny w swoim bólu. Przyjaciel, który po prostu jest obok i mówi: „Jesteś dla mnie ważny”, może dać siłę do przetrwania najtrudniejszych chwil. - Zachęcanie do szukania pomocy
Rówieśnicy mogą mieć ogromny wpływ na decyzję kolegi o rozmowie z psychologiem, pedagogiem czy rodzicem. Wspólne pójście po pomoc nie jest donoszeniem – to akt odwagi i troski.
Czasem wystarczy powiedzieć: „Chodźmy razem do pedagoga”. - Niepodejmowanie żartów z tematów samobójczych
Żarty z depresji, samookaleczeń czy śmierci mogą wydawać się niewinne, ale dla osoby w kryzysie są raniące i pogłębiają poczucie izolacji. Kultura empatii i wrażliwości wśród rówieśników jest niezwykle ważna. - Wspólne budowanie pozytywnej atmosfery w klasie i grupie
Angażowanie się w życie klasy, wspólne działania integracyjne, wsparcie w nauce i trudnych sytuacjach to elementy, które wzmacniają więzi społeczne i budują poczucie bezpieczeństwa psychicznego. - Reagowanie na niepokojące treści w mediach społecznościowych
Jeśli ktoś z rówieśników publikuje posty o treści depresyjnej, pisze o braku sensu życia, żegna się, pokazuje samookaleczenia – trzeba natychmiast powiadomić dorosłego: pedagoga, nauczyciela, rodzica lub zadzwonić na infolinię pomocy. - Bycie przykładem odwagi i empatii
W grupie rówieśniczej często działa zasada „presji pozytywnej” – kiedy jedna osoba reaguje, inni też się włączają. Warto być tą pierwszą osobą, która mówi: „Nie zostawiajmy go samego”, „Nie śmiejmy się z niej”, „Zróbmy coś”. - Dbanie o własne zdrowie psychiczne
Aby skutecznie wspierać innych, młodzi ludzie muszą też troszczyć się o siebie – uczyć się rozmawiać o emocjach, szukać pomocy w razie potrzeby i nie bać się mówić o własnych trudnościach.
Grupa rówieśnicza – wsparcie, które może uratować życie
Młodzi ludzie często są dla siebie najważniejszym źródłem wsparcia. To, czy ktoś poczuje się zauważony, zrozumiany i potrzebny, może zależeć od najbliższych kolegów z klasy, grupy czy sieci.
Dlatego edukacja rówieśników w zakresie zdrowia psychicznego, umiejętności reagowania i budowania relacji pełnych empatii ma dziś ogromne znaczenie.
Nie musisz być psychologiem, by komuś pomóc. Wystarczy, że zauważysz, zareagujesz i nie zostawisz.
Opracowanie merytoryczne: Prof. ucz. dr hab. Jolanta Łodzińska
Kierownik Katedry Socjologii Zdrowia i Pracy Socjalnej
Wydział Społeczno-Ekonomiczny UKSW Warszawa
