1. Obserwacja i rozpoznawanie potrzeb
- Stała obserwacja zachowań ucznia w klasie, na przerwach i w kontaktach z rówieśnikami.
- Identyfikowanie pierwszych sygnałów trudności, takich jak: wycofanie, nadmierna agresja, trudności w koncentracji, obniżenie wyników w nauce.
- Dokumentowanie obserwacji – prowadzenie notatek, które mogą być podstawą do dalszej diagnozy.
- Rozpoznawanie mocnych stron dziecka – dostrzeganie talentów, zainteresowań i pasji.
2. Indywidualizacja pracy dydaktycznej
- Dostosowanie metod i tempa nauki do możliwości dziecka.
- Umożliwianie pracy w zróżnicowanych grupach, by każde dziecko mogło rozwijać się na swoim poziomie.
- Wprowadzanie dodatkowych materiałów wspierających, np. pomocy wizualnych, kart pracy, technologii multimedialnych.
- Organizowanie zajęć wyrównawczych lub rozwijających zainteresowania.
3. Współpraca z rodzicami i opiekunami
- Regularne spotkania informacyjne i konsultacje.
- Wspólne ustalanie sposobów wspierania dziecka zarówno w domu, jak i w szkole.
- Przekazywanie rodzicom rzetelnych informacji o postępach i trudnościach ucznia.
- Zachęcanie do udziału w warsztatach i szkoleniach dla rodziców.
- Budowanie relacji opartych na zaufaniu i partnerstwie.
4. Współpraca ze specjalistami
- Kierowanie ucznia do pedagoga, psychologa szkolnego czy logopedy.
- Przekazywanie specjalistom swoich obserwacji.
- Udział w spotkaniach zespołów wychowawczych i interdyscyplinarnych.
- Realizowanie zaleceń poradni psychologiczno-pedagogicznych.
5. Budowanie klimatu klasy i relacji rówieśniczych
- Tworzenie atmosfery akceptacji, bezpieczeństwa i szacunku.
- Reagowanie na przejawy agresji, przemocy czy wykluczenia.
- Wdrażanie programów integracyjnych i wychowawczych.
- Rozwijanie umiejętności społecznych uczniów – empatii, współpracy, komunikacji.
- Organizowanie zajęć wzmacniających więzi w klasie (gry integracyjne, projekty grupowe).
6. Reagowanie na trudności i kryzysy
- Rozmowy wspierające z uczniem w sytuacjach problemowych.
- Podejmowanie szybkich działań w przypadku trudności wychowawczych, problemów emocjonalnych czy sytuacji kryzysowych.
- Informowanie rodziców oraz odpowiednich instytucji o poważniejszych problemach.
- Stosowanie technik mediacyjnych i rozwiązywania konfliktów.
- Organizowanie pomocy koleżeńskiej (np. tutoring rówieśniczy).
7. Edukacja i profilaktyka
- Realizowanie programów profilaktycznych dotyczących zdrowia psychicznego, uzależnień, cyberprzemocy.
- Uświadamianie uczniom, jak dbać o swoje emocje i zdrowie.
- Wdrażanie treści związanych z wartościami – szacunkiem, odpowiedzialnością, tolerancją.
- Organizowanie warsztatów i lekcji wychowawczych dotyczących radzenia sobie ze stresem, budowania poczucia własnej wartości, współpracy w grupie.
8. Wsparcie emocjonalne i wychowawcze
- Budowanie relacji opartych na życzliwości i empatii.
- Bycie osobą, do której dziecko może zwrócić się po pomoc w trudnej sytuacji.
- Wzmacnianie poczucia bezpieczeństwa i akceptacji.
- Docenianie wysiłku i postępów, a nie tylko efektów końcowych.
- Modelowanie pozytywnych postaw i zachowań.
Podsumowanie
Nauczyciel w kręgu wsparcia dla dziecka pełni rolę przewodnika, obserwatora, wychowawcy, mediatora i opiekuna.
Jego działania mają kluczowe znaczenie dla wczesnego wykrywania trudności, budowania bezpiecznego klimatu oraz tworzenia warunków do wszechstronnego rozwoju ucznia.
Opracowanie merytoryczne: Prof. ucz. dr hab. Jolanta Łodzińska
Kierownik Katedry Socjologii Zdrowia i Pracy Socjalnej
Wydział Społeczno-Ekonomiczny UKSW Warszawa
