Pedagog szkolny to osoba, która każdego dnia pracuje w bezpośrednim kontakcie z uczniami, ich rodzicami i nauczycielami. Ze względu na swoje kompetencje i miejsce pracy, ma wyjątkową możliwość obserwowania zmian w zachowaniu dzieci i młodzieży oraz szybkiego reagowania na sygnały mogące świadczyć o kryzysie psychicznym. To właśnie pedagog często jako pierwszy zauważa niepokojące symptomy i może uruchomić proces pomocy, zanim dojdzie do eskalacji problemu.
Główne zadania pedagoga szkolnego:
- Codzienna obserwacja i kontakt z uczniami
Pedagog, obecny na co dzień w szkole, ma możliwość systematycznego obserwowania uczniów – ich zachowań, emocji, relacji z rówieśnikami i reakcji na stres. Jest w stanie wychwycić subtelne sygnały świadczące o obniżonym nastroju, wycofaniu czy kryzysie emocjonalnym. - Rozpoznawanie sygnałów ostrzegawczych
Zmiana zachowania, pogorszenie wyników w nauce, izolacja społeczna, wypowiedzi dotyczące braku sensu życia – to objawy, które pedagog powinien traktować poważnie i podejmować odpowiednie działania interwencyjne. - Prowadzenie rozmów wspierających z uczniami
Pedagog jest osobą, do której uczeń może zgłosić się w trudnym momencie. Ważna jest umiejętność nawiązania kontaktu, stworzenia atmosfery zaufania i wysłuchania bez oceniania. Wiele dzieci i młodzieży mówi o swoich problemach po raz pierwszy właśnie pedagogowi. - Udzielanie pierwszego wsparcia psychopedagogicznego
Choć pedagog nie zastępuje psychologa, posiada narzędzia i kompetencje do udzielenia pierwszej pomocy emocjonalnej i podjęcia działań, które pomogą uczniowi poczuć się bezpieczniej. - • Współpraca z rodzicami i opiekunami
Pedagog informuje rodziców o niepokojących sygnałach, wspiera ich w zrozumieniu problemów dziecka i pomaga w podjęciu dalszych kroków – np. skierowaniu dziecka do specjalisty lub objęciu wsparciem terapeutycznym. - Współpraca z nauczycielami i wychowawcami
Pedagog szkolny wspiera kadrę pedagogiczną w rozpoznawaniu problemów emocjonalnych uczniów, udziela wskazówek, jak prowadzić rozmowy wspierające i jak reagować w sytuacjach kryzysowych. - Prowadzenie działań profilaktycznych w szkole
Pedagog organizuje warsztaty, zajęcia profilaktyczne i kampanie edukacyjne dotyczące zdrowia psychicznego, radzenia sobie ze stresem, przeciwdziałania przemocy, depresji i samobójstwom. - • Organizowanie i koordynowanie pomocy specjalistycznej
W przypadku poważnych trudności, pedagog kontaktuje się z poradnią psychologiczno-pedagogiczną, ośrodkiem zdrowia psychicznego, MOPS, sądem rodzinnym czy Policją, by zapewnić uczniowi wielopoziomowe wsparcie. - Tworzenie indywidualnych planów wsparcia
Dla uczniów w kryzysie pedagog współtworzy i wdraża indywidualne plany pomocy psychologiczno-pedagogicznej, które obejmują dostosowanie wymagań, wsparcie w nauce, opiekę emocjonalną i monitorowanie postępów. - Budowanie atmosfery zaufania i bezpieczeństwa w szkole
Pedagog dba o to, by szkoła była miejscem otwartym, bezpiecznym i wolnym od przemocy. Wspiera działania integrujące uczniów, rozwiązywanie konfliktów i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu.
Rola pedagoga szkolnego – strażnik emocjonalnego bezpieczeństwa uczniów
Pedagog to osoba, która stoi najbliżej ucznia w trudnych momentach. Dzięki obecności w szkole, znajomości realiów życia uczniów i relacji z innymi specjalistami może skutecznie przeciwdziałać samobójstwom dzieci i młodzieży. Jego działania często są niewidoczne na pierwszy rzut oka, ale mają ogromne znaczenie – to on nierzadko staje się pierwszą osobą, która naprawdę widzi, słucha i działa.
Opracowanie merytoryczne: Prof. ucz. dr hab. Jolanta Łodzińska
Kierownik Katedry Socjologii Zdrowia i Pracy Socjalnej
Wydział Społeczno-Ekonomiczny UKSW Warszawa
