Współczesne wyzwania społeczne, takie jak wzrost liczby zachowań autodestrukcyjnych wśród dzieci i młodzieży, stawiają służby publiczne – w tym Policję – przed nowymi, trudnymi zadaniami.
Choć główną rolą Policji jest zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego, to w kontekście zapobiegania samobójstwom wśród najmłodszych funkcjonariusze stają się również ważnym ogniwem systemu wsparcia psychicznego i społecznego.
Ich obecność i działania mogą często decydować o życiu lub śmierci młodego człowieka.

Rosnący problem zdrowia psychicznego młodzieży

Statystyki z ostatnich lat są alarmujące – coraz więcej dzieci i nastolatków doświadcza problemów emocjonalnych, depresji, stanów lękowych czy poczucia bezradności.
Presja społeczna, uzależnienie od mediów społecznościowych, trudne sytuacje domowe, przemoc rówieśnicza i brak odpowiedniego wsparcia psychologicznego to tylko niektóre z czynników wpływających na pogorszenie zdrowia psychicznego młodych ludzi.
W skrajnych przypadkach może to prowadzić do myśli samobójczych, a nawet prób odebrania sobie życia.

Policja – pierwszy kontakt w sytuacji kryzysowej

W wielu przypadkach to właśnie Policja jako pierwsza otrzymuje informację o zagrożeniu życia młodej osoby.
Często zgłoszenie pochodzi od zaniepokojonego członka rodziny, nauczyciela, kolegi z klasy lub przypadkowego świadka.
Policjanci są szkoleni, by w takich sytuacjach działać szybko, profesjonalnie i z pełnym zrozumieniem delikatności sytuacji.
Interweniują nie tylko, by udzielić pomocy bezpośrednio zagrożonemu dziecku, ale również zabezpieczają miejsce zdarzenia i podejmują działania, które mogą zapobiec dalszym konsekwencjom psychicznym u innych osób.

Profilaktyka i edukacja

Zapobieganie incydentom suicydalnym nie ogranicza się tylko do interwencji w sytuacji zagrożenia życia.
Policja aktywnie uczestniczy również w działaniach profilaktycznych.
Funkcjonariusze prowadzą spotkania w szkołach, biorą udział w kampaniach społecznych i współpracują z psychologami oraz pedagogami szkolnymi, by edukować młodzież, nauczycieli i rodziców na temat wczesnych sygnałów ostrzegawczych i sposobów reagowania.

W ramach programów profilaktycznych policjanci poruszają tematy związane z:

• przemocą rówieśniczą,
• cyberprzemocą,
• uzależnieniami,
• depresją,
• mechanizmami wsparcia emocjonalnego.

Budowanie zaufania do funkcjonariuszy i pokazywanie, że są oni sprzymierzeńcami młodych ludzi, jest kluczowe dla skutecznej prewencji.

Współpraca międzyinstytucjonalna

Policja nie działa w próżni.
W zapobieganiu samobójstwom dzieci i młodzieży kluczowa jest współpraca z innymi instytucjami – szkołami, ośrodkami pomocy społecznej, sądami rodzinnymi, szpitalami psychiatrycznymi oraz organizacjami pozarządowymi.
Dzięki sprawnemu przepływowi informacji i wzajemnemu wsparciu możliwe jest szybkie zidentyfikowanie dziecka w kryzysie i skierowanie go do odpowiednich specjalistów.

Budowanie zaufania w społecznościach lokalnych

Jednym z kluczowych elementów skutecznej profilaktyki jest budowanie zaufania do instytucji publicznych – w tym Policji.
Młodzież, która czuje się wysłuchana, rozumiana i traktowana z szacunkiem, jest bardziej skłonna do szukania pomocy w trudnych chwilach.
Dlatego coraz więcej komend organizuje lokalne inicjatywy integracyjne, np. spotkania z młodzieżą, wspólne działania z młodzieżowymi radami miasta czy akcje profilaktyczne w mediach społecznościowych.

Wyzwania i potrzeby

Pomimo zaangażowania, Policja – jak każda instytucja – mierzy się z ograniczeniami.
Potrzeba większej liczby szkoleń z zakresu zdrowia psychicznego, dedykowanych zespołów ds. interwencji kryzysowej oraz lepszej koordynacji międzyinstytucjonalnej to tylko niektóre z wyzwań.
Coraz więcej mówi się również o konieczności powołania wyspecjalizowanych jednostek policyjnych, które będą wspierać dzieci i młodzież w kryzysie psychicznym.

Lista zadań policji w zapobieganiu suicydalnym:

• Reagowanie na zgłoszenia kryzysowe – Policja podejmuje natychmiastowe działania w przypadku zgłoszenia o zagrożeniu życia lub zdrowia dziecka – zarówno poprzez interwencję w miejscu zdarzenia, jak i przez zabezpieczenie osoby wymagającej pomocy.
• Wczesna identyfikacja zagrożenia – podczas codziennej służby, kontroli środowiskowych czy rozmów z rodzinami i szkołami, funkcjonariusze starają się rozpoznawać symptomy mogące świadczyć o kryzysie psychicznym młodych osób.
• Ochrona życia i zdrowia dzieci i młodzieży – w sytuacji zagrożenia policjanci podejmują działania ratujące życie – mogą np. przekazać osobę w kryzysie pod opiekę lekarza psychiatry, przewieźć ją do szpitala lub zabezpieczyć miejsce zdarzenia.
• Współpraca z innymi instytucjami – Policja ściśle współpracuje z placówkami oświatowymi, służbą zdrowia, pomocą społeczną i organizacjami pozarządowymi, przekazując informacje o dzieciach wymagających wsparcia.
• Udział w działaniach profilaktycznych – funkcjonariusze prowadzą w szkołach zajęcia edukacyjne z zakresu bezpieczeństwa psychicznego, przeciwdziałania przemocy, cyberprzemocy i depresji wśród młodzieży.
• Budowanie zaufania społecznego – policjanci pracują nad tym, by być postrzegani nie tylko jako egzekutorzy prawa, ale także jako osoby gotowe wysłuchać, pomóc i wskazać drogę do dalszego wsparcia.
• Rejestrowanie i dokumentowanie zagrożeń – każde zgłoszenie lub interwencja dotycząca dzieci w kryzysie jest odpowiednio dokumentowana, co może stanowić podstawę do dalszych działań opiekuńczych lub prawnych.
• Monitorowanie środowisk zagrożonych – Policja obejmuje szczególną uwagą rodziny i środowiska, w których dochodzi do przemocy domowej, zaniedbań wychowawczych, nadużyć czy innych czynników ryzyka.
• Szkolenie funkcjonariuszy – Policja organizuje szkolenia dla swoich pracowników z zakresu rozpoznawania stanów kryzysowych, komunikacji z osobami w kryzysie i procedur interwencji kryzysowej.
• Wspieranie rodzin i opiekunów – w razie potrzeby funkcjonariusze kierują rodziny dzieci w kryzysie do odpowiednich instytucji wsparcia, udzielają informacji o dostępnej pomocy i inicjują działania wspomagające.

Podsumowanie

Rola Policji w zapobieganiu incydentom suicydalnym dzieci i młodzieży jest bardzo istotna.
Funkcjonariusze są często pierwszą linią kontaktu w sytuacjach zagrożenia życia, ale także ważnym ogniwem w systemie profilaktyki, edukacji i współpracy międzyinstytucjonalnej.
Dzięki ich zaangażowaniu możliwe jest nie tylko ratowanie życia, ale również budowanie bardziej empatycznego, bezpiecznego społeczeństwa, w którym młodzi ludzie nie będą czuli się samotni w obliczu kryzysu.

W sytuacjach, gdy funkcjonariusze stwierdzą zagrożenie życia lub zdrowia dziecka, mają prawo i obowiązek podjąć działania zabezpieczające – również poprzez przewiezienie osoby do placówki medycznej lub poinformowanie odpowiednich służb socjalnych.

Opracowanie merytoryczne: Prof. ucz. dr hab. Jolanta Łodzińska
Kierownik Katedry Socjologii Zdrowia i Pracy Socjalnej
Wydział Społeczno-Ekonomiczny UKSW Warszawa