Pracownik socjalny to jedno z kluczowych ogniw systemu wsparcia dzieci i młodzieży w kryzysie psychicznym. Jego zadaniem jest nie tylko reagowanie na sytuacje zagrożenia, ale przede wszystkim budowanie środowiska opiekuńczego, które może zapobiec eskalacji problemów emocjonalnych i psychicznych. Działając w terenie, współpracując z rodzinami, szkołami, służbami zdrowia i sądami, pracownik socjalny odgrywa ważną rolę w wykrywaniu zagrożeń i organizowaniu skutecznego wsparcia.
Główne zadania pracownika socjalnego:
- Wczesne rozpoznawanie sytuacji kryzysowych
Pracownik socjalny ma możliwość obserwowania środowiska życia dziecka – rodziny, warunków mieszkaniowych, relacji z opiekunami – co pozwala na szybkie wychwycenie sygnałów świadczących o zagrożeniu psychicznym. - Bezpośrednia praca z dzieckiem i rodziną
Poprzez rozmowy, wizyty domowe i kontakty z rodziną, pracownik socjalny może zbudować relację zaufania, która często pozwala dziecku otworzyć się i opowiedzieć o trudnościach, zanim dojdzie do poważnego kryzysu. - Diagnozowanie sytuacji rodzinnej i społecznej
Pracownik analizuje sytuację opiekuńczo-wychowawczą dziecka, identyfikuje czynniki ryzyka (np. przemoc, zaniedbania, uzależnienia rodziców, ubóstwo) i ocenia, czy istnieje potrzeba podjęcia interwencji. - Organizowanie pomocy systemowej
W sytuacjach zagrożenia, pracownik socjalny koordynuje dostęp do odpowiednich form wsparcia – pomocy psychologicznej, terapeutycznej, socjalnej czy interwencji kryzysowej. - Współpraca z instytucjami
Pracownik socjalny ściśle współdziała z innymi podmiotami – szkołami, Policją, sądami rodzinnymi, ośrodkami zdrowia psychicznego i placówkami opiekuńczo-wychowawczymi – by zapewnić dziecku kompleksowe wsparcie. - Monitorowanie sytuacji dziecka
Nawet po zakończeniu interwencji, pracownik socjalny może nadal monitorować sytuację rodziny, odwiedzać dziecko, kontaktować się ze szkołą i reagować w przypadku pogorszenia się sytuacji. - Udzielanie wsparcia emocjonalnego i edukacyjnego
Pracownicy socjalni często pełnią rolę doradczą dla rodziców i opiekunów – pomagają im zrozumieć potrzeby dziecka, uczą komunikacji, wskazują, jak wspierać dziecko w kryzysie. - Inicjowanie procedur ochrony dziecka
W sytuacjach, gdy dziecko jest narażone na poważne zaniedbania, przemoc lub brak opieki, pracownik socjalny może podjąć działania zmierzające do objęcia rodziny nadzorem kuratorskim lub odebrania dziecka z rodziny. - Prowadzenie działań profilaktycznych w środowisku lokalnym
Pracownicy socjalni angażują się w działania edukacyjne i profilaktyczne – organizują spotkania, kampanie, akcje informacyjne o zdrowiu psychicznym i bezpieczeństwie emocjonalnym dzieci i młodzieży. - Dbanie o ciągłość pomocy
Jednym z zadań pracownika socjalnego jest zapewnienie dziecku i rodzinie długofalowego wsparcia – nie tylko w sytuacji kryzysowej, ale również w odbudowie stabilności życiowej po trudnych doświadczeniach.
Rola pracownika socjalnego – most między kryzysem a pomocą
Pracownik socjalny to często pierwsza osoba, która dostrzega problemy w rodzinie lub sygnały kryzysu psychicznego u dziecka. Dzięki swojej obecności „w terenie” i zdolności do budowania relacji może zapobiec tragedii, zanim do niej dojdzie. Właściwa diagnoza, szybka reakcja i umiejętność organizowania wsparcia czynią z pracownika socjalnego kluczowego uczestnika systemu przeciwdziałania samobójstwom dzieci i młodzieży.
Opracowanie merytoryczne: Prof. ucz. dr hab. Jolanta Łodzińska
Kierownik Katedry Socjologii Zdrowia i Pracy Socjalnej
Wydział Społeczno-Ekonomiczny UKSW Warszawa
