Rodzina odgrywa kluczową rolę w rozwoju psychicznym i emocjonalnym dziecka.
To w domu najczęściej pojawiają się pierwsze sygnały świadczące o kryzysie, dlatego obecność, uwaga i odpowiednie reakcje ze strony najbliższych mogą uratować życie młodego człowieka.

Wspierające i uważne środowisko rodzinne jest jednym z najważniejszych czynników chroniących przed zachowaniami samobójczymi.

Główne zadania rodziny

• Codzienne okazywanie wsparcia i miłości
  Ciepłe relacje, akceptacja i poczucie bezpieczeństwa budują u dziecka odporność psychiczną i zmniejszają ryzyko wystąpienia stanów depresyjnych.
  Dziecko musi czuć, że jest ważne i kochane niezależnie od swoich błędów czy trudności.
• Uważna obserwacja zachowań dziecka
  Zmiany nastroju, wycofanie, problemy ze snem, spadek zainteresowań, agresja, rezygnacja z relacji czy wypowiedzi o bezsensie życia – to sygnały alarmowe, które rodzice powinni traktować poważnie.
• Rozmowa – regularna i otwarta
  Rodzina powinna stwarzać przestrzeń do szczerych rozmów o emocjach, trudnościach i obawach.
  Nie należy unikać trudnych tematów – w tym rozmowy o depresji czy myślach samobójczych.
• Reagowanie na sygnały ostrzegawcze
  Jeśli dziecko sygnalizuje, że czuje się źle psychicznie, że ma myśli samobójcze, rodzic ma obowiązek potraktować to poważnie i szukać pomocy – u psychologa, psychiatry, w szkole, czy w instytucjach wsparcia.
• Dbanie o zdrowe środowisko domowe
  Unikanie przemocy, krzyku, obojętności czy nadmiernego krytycyzmu jest kluczowe.
  Dom powinien być miejscem, w którym dziecko czuje się bezpieczne – fizycznie i emocjonalnie.
• Współpraca ze szkołą i specjalistami
  Rodzice powinni utrzymywać kontakt z nauczycielami, wychowawcami, pedagogami i reagować na niepokojące sygnały ze szkoły.
  W razie potrzeby należy wspólnie opracować plan wsparcia dla dziecka.
• Szukanie profesjonalnej pomocy
  Gdy pojawiają się objawy depresji, lęków lub zachowań autodestrukcyjnych, niezbędna jest konsultacja z psychologiem lub psychiatrą dziecięcym.
  Nie wolno zwlekać ani bagatelizować sytuacji.
• Uczestnictwo w terapii rodzinnej
  Jeśli problem dotyczy całej rodziny (np. konflikty, uzależnienia, rozwód), warto rozważyć terapię systemową, która pomoże poprawić komunikację i zbudować zdrowsze relacje.
• Ograniczanie negatywnego wpływu mediów i Internetu
  Rodzice powinni monitorować, z jakimi treściami dziecko ma kontakt w sieci – szczególnie jeśli chodzi o fora samopomocowe, treści promujące samookaleczanie czy niebezpieczne wyzwania.
• Dbanie o własną postawę i zdrowie psychiczne
  Dzieci uczą się przez obserwację.
  Jeśli rodzice potrafią mówić o emocjach, szukać pomocy, radzić sobie ze stresem – dziecko również będzie umiało to robić.
  Wzmacnianie siebie to także wzmacnianie dziecka.

Rola rodziny – nie do przecenienia

To właśnie w rodzinie dziecko uczy się, jak radzić sobie z emocjami, jak szukać wsparcia i jak reagować w kryzysie.
Choć żaden rodzic nie jest w stanie w pełni zapobiec wszystkim zagrożeniom, to ich czujność, miłość i gotowość do działania mają fundamentalne znaczenie.
Nawet najtrudniejszy kryzys może zostać przezwyciężony, jeśli młody człowiek nie zostanie z nim sam.

Opracowanie merytoryczne: Prof. ucz. dr hab. Jolanta Łodzińska
Kierownik Katedry Socjologii Zdrowia i Pracy Socjalnej
Wydział Społeczno-Ekonomiczny UKSW Warszawa